Đàn tranh là một loại nhạc cụ dân tộc quan trọng trong âm nhạc dân gian của người Việt. Theo thời gian, đàn tranh được du nhập và cải tiến về chất liệu, kỹ thuật và thiết kế để phù hợp với dân tộc. Vậy đàn tranh có bao nhiêu dây? Bài viết sau đây malawithewarmheart.com sẽ giới thiệu chi tiết để bạn đọc cùng tìm hiểu.
I. Nguồn gốc của đàn tranh
Đàn tranh là một loại nhạc cụ dân tộc quan trọng của Việt Nam
Đàn tranh hay còn gọi là đàn thập lục, là một loại nhạc cụ có nguồn gốc từ Trung Quốc. Từ thế kỷ thứ 5 trước Công nguyên đến thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên, đàn tranh được sử dụng rộng rãi trong nhà Tần (Thiểm Tây ngày nay), còn được gọi là Tần trị.
Khó có thể đoán được thời gian chính xác đàn tranh du nhập vào Việt Nam, và theo một số ghi chép thì nó có từ thời nhà Trần. Đàn Tranh lần đầu tiên xuất hiện ở Việt Nam chỉ có 16 dây nên còn được gọi là Đàn thập lục cương huyền tranh. Kể từ đó, đàn tranh đã phát triển thành nhiều loại hơn.
II. Đàn tranh có bao nhiêu dây?
Để trả lời câu hỏi đàn tranh có bao nhiêu dây, chúng ta phải đến với loại đàn tranh phổ biến hiện nay, vì mỗi loại đàn tranh sẽ tương ứng với số lượng dây đàn.
1. Đàn tranh Việt Nam
Từ khi du nhập vào Việt Nam, đàn tranh đã có nhiều cải tiến về thiết kế và số lượng dây đàn, một số loại được ưa chuộng nhất hiện nay như:
- Đàn tranh loại 16 dây
- Đàn tranh loại 17 dây
- Đàn tranh loại 19 dây
- Đàn tranh loại 21 dây
- Đàn tranh loại 22 dây
Loại đàn tranh 16 dây của Việt Nam sẽ có thiết kế chiều dài khoảng 110 tới 120cm.
2. Đàn tranh Trung Quốc
Đàn tranh có nguồn gốc từ Trung Quốc gồm 3 loại phổ biến:
- Đàn tranh loại 21 dây
- Đàn tranh loại 23 dây
- Đàn tranh loại 25 dây
Kích thước của đàn tranh Trung Quốc thường khá lớn và dài khoảng 162cm.
III. Thông tin chi tiết về đàn tranh
Đàn tranh có dạng hình hộp dài
1. Cấu tạo
- Đàn tranh có dạng hình hộp dài.
- Khuôn đàn dài 110 – 120cm.
- Đầu lớn rộng 25-30 cm, có lỗ và tấm chắn để luồn dây. Đầu nhỏ có chiều rộng 15-20cm và được buộc chặt vào dây ngang đầu đàn với 16-25 khóa.
- Mặt đàn uống hình vòm, được làm bằng gỗ ngô đồng dài 0,05cm.
- Ngựa đàn hoặc được gọi với tên khác là con nhạn nằm ở khoảng giữa dùng để gác dây. Có nhiệm vụ là di chuyển để điều chỉnh âm thanh.
- Trước kia, dây đàn tranh sử dụng là dây tơ, ngày nay được làm bằng kim loại, kích cỡ dây khác nhau.
- Khi biểu diễn, nghệ nhân đeo 3 móng gảy chất liệu như kim loại, đồi mồi hoặc sừng. Nghệ nhân sẽ đeo vào 3 ngón cái, trỏ, giữa của tay phải để gảy.
2. Âm sắc
- Âm sắc của đàn tranh nghe trong trẻo và tươi sáng, thường thể hiện tốt của những bản nhạc tươi vui, nhưng cũng có những mảng trầm buồn, hùng tráng.
- Dây bằng kim loại mỏng, tơ tằm bện, nylon hoặc polyeste ít thích hợp với tính cách mạnh mẽ, khỏe khoắn.
- Tầm âm của đàn tranh rộng 3 quãng 8, từ Sol 1 đến Sol 3 hoặc từ Đô đến Đo 3. Nó phụ thuộc vào cách điều chỉnh của cây đàn.
IV. Hướng dẫn chơi đàn tranh
Hướng dẫn cách chơi đàn tranh tại nhà
1. Dùng ngón tay để gảy
- Cách chơi truyền thống là sử dụng 2 ngón tay. Ngày nay, người chơi thường sử dụng 3 ngón và 4-5 ngón trong một số trường hợp đặc biệt.
- Cách dùng 3 ngón gồm ngón cái (ngón 1), ngón trỏ (ngón 2) và vừa (ngón 3) là phổ biến nhất. Cách gẩy gồm liền bậc, cách bậc và gẩy đi xuống, đi liền hoặc cách bậc.
2. Tư thế chơi đàn
- Nâng bàn tay phải của bạn, ngón tay khum lại và thả lỏng, với ngón áp út của bạn nhẹ nhàng đặt trên cầu.
- Khi chơi dây cao, cố gắng giảm dần độ cong của cầu theo nhịp cầu của cầu đàn. Từ từ đặt cánh tay xuống. Đối với dây thấp, cổ tay tròn lại và hạ xuống phía trước đàn. Ba ngón thả lỏng, mềm mại, nhấc nhẹ rồi đặt xuống, ấn dây theo đường cong tự nhiên của bàn tay, tránh móc dây, gãy ngón.
V. Cách bảo quản đàn tranh
Giá của một chiếc đàn tranh thường không rẻ, hơn nữa thời tiết nước ta mưa nhiều, người dùng cần biết cách bảo quản đúng. Hầu hết đàn tranh hiện nay đều sử dụng dây thép nên rất dễ bị gỉ sét theo thời gian, vì vậy để giữ đàn được lâu nhất bạn cần làm như sau:
- Đặt đàn ở nơi khô ráo tránh ánh nắng trực tiếp.
- Làm sạch thiết bị bằng giấy mềm hoặc nước rửa kính mềm.
- Nhẹ nhàng lau cây đàn theo chiều dọc và cố gắng làm sạch tất cả các góc và kẽ hở của dây đàn.
- Sau khi sử dụng, hãy phủ lên cây đàn một chiếc khăn mềm và lớn để tránh bụi hoặc ướt.
Hy vọng với bài viết trên đây đã giúp bạn đọc biết được đàn tranh có bao nhiêu dây cũng như các thông tin khác liên quan. Nếu bạn đam mê và muốn học đàn tranh, hãy xem ngay hướng dẫn cách chơi đàn tranh ở phần nội dung trên nhé!